Dla niepowołanych: książki bronioznawczo-historyczne za darmo

[rmatysiak]

Remarks on National Defence, Volunteers and Rifles:
https://books.google.pl/books?id=vRVcAA ... &q&f=false

The Rifle-musket: A Practical Treatise on the Enfield-Pritchett Rifle
https://books.google.pl/books?id=TsRCAA ... &q&f=false

[Wycior]

Kolega @rmatysiak jak zwykle zaproponował świetnie książki. Ta druga zawiera zwięzły i trafny opis problemów z transmisją postępu technicznego na poziom umiarkowanie rozgarniętego rekruta. Muszę to zacytować:



Teraz coś dla strzelca oświeconego i żądnego konkretnej wiedzy. Hans Busk uchodził w epoce za eksperta od broni strzeleckiej i był autorem wielu książek. Oto jedna z nich, może najważniejsza, z roku 1861, o pełnym tytule:

The rifle: and how to use it. Comprising a description of that valuable weapon in all its varieties

Książka jest zorientowana praktycznie ale nie stroni też od podstaw naukowych. Omawia zarówno broń angielską jak zagraniczną. Najlepiej powie o tym spis treści:



Podaję dwa linki. Pierwszy jest do książki w formacie .pdf:

https://ia904601.us.archive.org/19/item ... skgoog.pdf

Skan .pdf nie ma podłożonej wersji tekstowej (OCR), dlatego nie można go przeszukiwać elektronicznie. Poniższa witryna pozwala natomiast książkę nie tylko przeglądać ale i przeszukiwać. Ten skan jest też staranniej wykonany:

https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id= ... &skin=2021

[Wycior]

O okrętach pancernych w epoce czarnego prochu

W drugiej połowie XIX wieku galopujący postęp dotyczył nie tylko broni strzeleckiej. W nie mniejszym stopniu zapanował w marynarce - bardzo technicznym rodzaju sił zbrojnych. Z grubsza naszkicowałem go w innym wątku: viewtopic.php?f=10&t=6599

Temat fascynujący ale w polskiej literaturze słabo naświetlony. Na szczęście są dobre publikacje zagraniczne, w tym klasyczna książka Herberta Wilsona z roku 1897 pod tytułem:

Ironclads in Action. A Sketch of Naval Warfare from 1855 to 1895

To pozycja dwutomowa, nas bardziej interesuje tom pierwszy, ale podam linki do obydwu. Pod skany jest podłożony tekst z OCR, publikację można więc przeszukiwać :
https://ia601306.us.archive.org/14/item ... 11wils.pdf
https://ia601302.us.archive.org/3/items ... 21wils.pdf

Książka nie skupia się na technikaliach i marynarce angielskiej, jak wiele innych pozycji. Wręcz przeciwnie, w dużym stopniu zajmuje się historią działań i zaczyna już od wojny krymskiej. Połowa objętości pierwszego tomu dedykowana jest akcjom floty w amerykańskiej wojnie secesyjnej, tak rzecznej jak pełnomorskiej, tak federalnej jak konfederackiej. Mamy obszerny rozdział opisujący wojnę roku 1866 i bitwę pod Lissą. Sporo miejsca poświęcono Ameryce Południowej - temat często ignorowany w innych źródłach. Jest mowa o działaniach w wojnie francusko-niemieckiej, rosyjsko-tureckiej i angielskiej interwencji w Egipcie.

Mocną stroną książki jest bardzo rzeczowy tekst, nasycony szczegółami trudnymi do znalezienia w dziełach współczesnych badaczy-przepisywaczy. Inną zaletą są dobre mapy i plany bitew. Tutaj sławna, śmiała akcja unijnego admirała Farraguta z 24.04.1862, która doprowadziła do upadku Nowego Orleanu:


Schemat akcji pod Lissą 20.07.1866:

[Wycior]

O ochotniczym korpusie strzelców i ich uzbrojeniu

Angielski ochotniczy korpus strzelców (rifle volunteers) grupował wykształconych ludzi z "dobrych domów" a tacy łakną wiedzy i chętnie czytają. Z myślą o nich publikowano w epoce wiele pozycji, które mogą nas zaciekawić także dzisiaj. Oto jedna z nich, obszernie opisująca ówczesne systemy zbrojenia strzeleckiego. Autor: Llewellyn Frederick W. Jewitt wydal tę książkę w roku 1860:

Rifles and volunteer rifle corps, their constitution, arms, drill laws and uniform

Nie ma niestety spisu treści, jest za to indeks. Książkę można pobrać stąd:

https://ia802705.us.archive.org/30/item ... wigoog.pdf

Opisano karabiny Whitworta, Jacoba, Enfielda-Pritchetta, Lancastera, Calisher&Terry, Prince, Westley Richards, Reilly, rewolwerowy karabinek Colta oraz igłówkę Needhama. Jak widać autor sporo uwagi poświecił odtylcówkom, także tym prawie u nas nieznanym.

Z rewolwerów omówiono systemy Colt, Daw, Adams, Reeves, Deane-Harding i rewolwery z dostawną kolbą;

W dalszej części przedstawiono postawy regulaminu, musztry, celowania, szacowania dystansów, umundurowania, oporządzenia, itd. czyli wszystko co żołnierzykom-dżentelmenom mogło się przydać aby z grubsza udawać prawdziwe wojsko.

[Wycior]

O uzbrojeniu armii Austro-Węgier spod pióra eksperta

Za podstawową monografię o austro-węgierskiej broni strzeleckiej jest dzisiaj uważana książka Ericha Gabriela: Die Hand- und Faustfeuerwaffen der habsburgischen Heere z roku 1990. Jej zawartość to w większości opisy muzealnych egzemplarzy konkretnych okazów broni, ilustrowane czarno-białymi zdjęciami. Nakład dawno wykupiono a ceny na rynku wtórnym dochodzą do 100 Euro. Jeżeli jednak kogoś interesuje ogólnie historyczna broń austriacka, to ma darmową alternatywę. Jest to pozycja nie byle jaka gdyż do 1990 r. uchodziła za podstawowe źródło wiedzy w tej dziedzinie. Została wydana w roku 1896 ale jej autor zasłynął już wcześniejszą publikacją o habsburskiej artylerii:

Anton Dolleczek: Monographie der k.u.k. oesterr.-unf. blanken und Handfeuer-Waffen



Skan książki można legalnie pobrać spod niżej wskazanego adresu:

https://ia903404.us.archive.org/30/item ... 00doll.pdf

Książka obejmuje okres od powstania habsburskiej armii stałej, ale koncentruje się na wiekach XVIII i XIX. Najwiecej uwagi poświęcono broni strzeleckiej ale przedstawiona jest także amunicja oraz broń biała.

Książka ma podkład OCR. Czytelnik nie władający biegle językiem niemieckim może zwyczajnie podświetlić interesujący go fragment tekstu i skopiować np. do Googlowego tłumacza. Co nie mniej ważne, książkę można elektronicznie przeszukiwać. Jakość OCR jest bardzo dobra - oto przykład. Wziąłem początek opisu dobrze nam znanego karabinu Lorenza. Podświetlony obszar skopiowałem do tekstu poniżej:



Infanterie-Gewehr M. 1854. Nr. I u. Il.
Von Infanterie- Gewehren unterschied man zwei im Übrigen vollkommen gleiche Arten, die nur im Aufsatze eine Differenz zeigten. Das Gewehr Nr. II nämlich, für Unterofficiere und Schützen bestimmt, hatte einen aufstellbaren Federaufsatz mit 2 Zielfenstern, von welchen je nachdem man auf Distanzen von 4 bis 900 Schritte richten wollte, je eines mit feinem, vollen, oder gestrichenen Korn benützen musste. Das Infanierie-Gewehr Nr. I hatte nur ein festes auf 300 Schritte serichtetes Standvisier, doch verschwand dieser Unterschied, indem seit 1862 (Circ.-Verordng. v. 24. März 1862, Nr, 9793) alle Infanterie-Gewehre den Feder-Aufsatz erhielten.

Uwaga: tekst skopiowany z książki wklejać w trybie niesformatowanym (inaczej mogą wyjść krzaczki).

Część tekstowa jest ilustrowana licznymi tablicami, przedstawiającymi zarówno broń jak i amunicję:







Książka jest dość szczegółowa. Wspomina nawet o rzadkich i mało znanych wariantach broni, wykorzystywanych przez specjalistyczne formacje, jak np. czajkiści. Zawiera też sporo ciekawostek trudnych do znalezienia w innych źródłach. Przykładem może być zawarta na pokazanej powyżej stronie 97 informacja o amunicji wartowniczej do Lorenzów (Wachpatronen). Chodziło o to aby po zakończeniu warty można było broń łatwo rozładować. W tym celu czubek pocisku miał wstępnie wywiercony otwór z gwintem, dokładnie pasującym do grajcara i umozliwiajacym jego bezproblemowe wyjęcie. Natomiast naważka znajdowała się w doczepionym do pocisku od spodu cienkim woreczku, wyjmowanym z lufy wraz z pociskiem. W razie konieczności oddania strzału woreczek był łatwo przepalany przez strumień z kapiszona.

Na zakończenie książka zahacza nawet o sztandary i wojskową muzykę. Wspomniana na wstępie publikacja Gabriela w treści historycznej opiera się w wielkim stopniu na monografii Dolleczka. W jej tekście stale się o tym wspomina.